De Stan Brenders Story: een alles behalve happy-end
Hans Koert Foto's: Tony-Marc Gallez
Het artikel van Georg Lankester, met een korte biografie over de Belgische jazzpianist en bandleider Stan Brenders, getiteld: Stan Brenders - Vooroorlogse jazz in België, leidde tot enthousiaste berichten op Facebook van de Belgisch-Franse verzamelaar, discograaf, jazzhistoricus en biograaf van o.a. Stan Brenders, Tony-Marc Gallez. Hij vertelde me dat hij gedurende de jaren zestig goed bevriend geweest is met Stan Brenders, die zijn leraar is geweest. Die laatste jaren van zijn leven leefde Stan teruggetrokken in zijn club en kreeg nog al wat tegenslagen te verduren kreeg – Hij verloor zijn vrouw, zijn zoon en raakte, na een oogoperatie, voorgoed blind. Hij overleed, eenzaam en vergeten, op 1 juni 1969 in Brussel.
Na de bevrijding werd het orkest van Stan Brenders op last van de regering ontbonden. Ik heb nooit iemand een strobeeld in de weg gelegd, behalve dan dat ik tijdens de bezetting soms muziek speelde die niet mocht gespeeld worden. Maar ook dat werd mij later kwalijk genomen ( citaat uit: De Stan Brenders Story - Jack de Graef in De Swingperiode (1935-1947) Jazz in België) (p. 50)
Tony-Marc Gallez schreef, samen met Didier-Jean Doré-Pétotéguy een biografie over Stan Brenders en en discografie, die gepubliceerd werden als Constant “Stan” Brenders (1904-1969) en Stan Brenders – discographie jazz in het blad Record Memory Club (Record Memory Club Magazine nº 79 September 2009).
Tony-Marc Gallez dook in zijn archief en stuurde me enkele foto’s van Stan Brenders, die je op deze pagina vindt.
Marc Danval-Stevenants en Tony Gallez0
De oudste foto die hij uit zijn archief opdiepte, dateert uit begin jaren twintig, toen Stan, als 18-jarige, een foto signeerde voor zijn pianoleraar José Stevenants, voordat hij piano ging studeren aan het Koninklijk Conservatorium van Brussel (onder de vleugels van Arthur de Greef). Als 23-jarige zou hij op piano bij de eerste jazzopnamen zijn van het orkest van Chas. Remue in London, aangetrokken door, zoals hij het zelf verwoordde de lineaire en polyfone frisheid van de New Orleans jazz. Deze historische opnamen voor Edison Bell werden later door Retrieval op LP heruitgegeven.
Als je de discografie van Stan Brenders bekijkt dan valt op dat hij, na december 1943 geen opnamen meer nagelaten heeft, al schijnen er in mei 1944 leden van zijn orkest aanwezig te zijn geweest bij opnamen van klarinettist Louis Billen et ses Melodistes, maar of Stan daar bij zat weet ik niet. Na de oorlog heeft hij geen plaatopnamen meer gemaakt. Het feit dat hij door was blijven spelen tijdens de Duitse bezetting van België was hem niet in dank afgenomen.
Hij vertelde Juul Anthonissen over deze periode: Toen begon de meest tragische periode uit mijn leven. Ik werd prompt als een misdadiger aan de deur van het NIR gezet, als collaborateur uitgescholden, mijn ensemble ontbonden en mijn platen verpest. Het NIR ( = Nationaal Instituut voor Radio-Omroep) ( en haar Franstalige tegenhanger het INR), zeg maar de voorlopers van de BRT, vernietigden in die naoorlogse jaren letterlijk de platen die Stan Brenders de jaren daarvoor gemaakt had. Ondanks allerlei bezwaren die hij via processen kenbaar maakte kwam hij niet meer aan de bak – een big band die hij eind jaren veertig oprichtte voor wat optredens, werd een flop en toen er van de Vlaamse TV halverwege de jaren vijftig, een voorstel kwam om een nieuwe big band op te richten, struikelde dat op Stan’s besmette verleden ……..Hij speelde nog wel met een kleine groep dansmuziek in de La Marée. Hij werd clubeigenaar van de Georges Wine en in 1953 ging hij Archiduc uitbaten, de club aan de Dansaertstraat in Brussel, waar hij lange tijd de scepter zwaaide. Hier speelde hij piano voor zijn gasten en deelde zijn herinneringen aan een ieder die het wilde horen – over zijn opnamen met Django Reinhardt uit mei 1942, de opnamen van Alice Babs van zijn compositie So Many People of draaide de plaat van niemand minder dan Nat King Cole, die zijn compositie I Envy in zijn repertoire had opgenomen en op de plaat had vastgelegd.
In het radioseizoen 1966-1967 wordt Stan, op aangeven van Juul Anthonissen, uitgenodigd om naar de studio te komen, en mag Stan Brenders voor de BRT ( sinds 2008 de VRT) een radioprogramma samenstellen en presenteren, getiteld Brenders Keus, maar dat zal maar een kort leven beschoren zijn …… De club, zijn Archiduc, bleef de enige plek, waar hij zich thuis voelde. Hij kreeg een nieuwe klap te verwerken, toen zijn enige zoon stierf en Tony Gallez vertelde me, dat hij in die periode vaak in de club kwam en bevriend met Stan raakte, die in zekere zin in hem een soort remplaçant voor zijn zoon zag. Als hij ook nog eens qua gezondheid flink moet inleveren en een oogoperatie ondergaat, die hem totaal blind maakt, is het wat hem betreft genoeg geweest. Een half jaar later sterft hij.
Ik heb voor deze bijdrage mogen putten uit foto’s die me aangereikt werden door Tony Gallez en artikelen van Jack de Graef ( De Stan Brenders Story) (uit: De Swingperiode (1935-1947) Jazz in België)(1968) en Juul Anthonissen ( Stan Brenders – Onvergetelijk orkestleider ( in: Jazz ‘ Halo )( december 1998)
Met dank aan Tony-Marc Gallez die in zijn fotoarchief dook en foto's opdiepte die herinnerden aan Stan Brenders.
Hans Koert
keepswinging@live.nl
Volg de Keep (it) Swinging via Facebook of vraag de gratis nieuwsbrief.
RetrospectKeep Swinging (old) Oscar Aleman Choro Music Flexible Records Hit of the Week-Durium Friends of the Keep Swinging blog Keep Swinging Contributions
No comments:
Post a Comment