Lucebert: Jazz

Ik ben een gemankeerde saxofonist
Zijn poëzie is een signaal en een stimulans voor een gehele dichtersgeneratie ( Jubitium jury Constantijn Huygensprijs 1965)
Hans Koert

Lucebert
(bron: historici.nl)

 Jazz en poëzie …… Is er een mooier onderwerp dan dat tijdens de Nederlandse Poëzieweek; twee kunstuitingen, die elkaar kunnen aanvullen en versterken. Onlangs toerde de Dichter des Vaderlands Anne Vegter rond langs Nederlandse podia met de Group van Eef van Breen. De echte kenners echter blikken terug op de vorige eeuw toen in de jaren vijftig een groep dichters zich liet inspireren door de toen revolutionaire klanken van de jazz.   De belangrijkste dichter was ongetwijfeld Lucebert, aan wiens oeuvre, geïnspireerd door de jazz, een schitterend overzichtsboek is verschenen, getiteld Ik ben een gemankeerde saxofonist ( Lucebert & Jazz) bij uitgeverij Huis Clos. Het boek werd samengesteld door  Ben IJpma en Ben van Melick.

• Lubertus Swaanswijk werd in september 1924 geboren in Amsterdam en ontwikkelde zich als dichter, schilder, tekenaar en lithograaf.  Hij behoorde tot de groep, die zich De Vijftigers of de Experimentelen  noemden …..

Telegram van Lucebert aan Simon Vinkenoog (bron: Lucebert Jazz)

Lucebert liet zich o.a. inspireren door de jazz … In het Vooraf refereren de samenstellers Ben IJpma en Ben van Melick aan een telegram, waarin Lucebert Simon Vinkenoog antwoordt op zijn vraag, wat de grootste invloed geweest is op zijn werk.  Lucebert somt een achttal jazztitels op, vooraf gegaan door een jaartal. 

Erik Menkveld verhaalt in de Volkskrant hoe Lucebert zich begin jaren vijftig liet inspireren door o.a. het radioprogramma van Pete Felleman Swing and Sweet. Tijdens memorabele avonden bij Remo Campert thuis … waarbij leuke meisjes waren en veel gedronken werd …  speelden ze de nieuwe bebop-platen die Remco van een oom uit Amerika gekregen had …..   

Later, als Lucebert zelf een platencollectie gaat opbouwen, blijken Duke Ellington, Count Basie, John Coltrane en Miles Davis numeriek tot zijn favorieten te behoren, maar vooral Charlie Parker, Dizzy Gillespie en Thelonious Monk waren voor hem de grote helden …… Dit blijkt uit het hoofdstuk: "De collectie jazz- en bluesplaten geïnventariseerd". In een interview heeft hij ooit gezegd, te willen reïncarneren als een fantastisch jazzsaxofonist … De titel “Ik ben een gemankeerd saxofonist” zegt iets over dit verlangen. 

Ik ben een gemankeerde saxofonist: Lucebert & Jazz (Ben IJpma - Ben van Melick) (uitgave Huis Clos)

Deze bijzondere uitgave bevat een overzicht, zij het niet volledig, van Lucebert’s gedichten, gouaches, tekeningen en olieverfschilderijen waarin hij geïnspireerd werd door de jazz.  Ook vind je er een bloemlezing van artikelen en kritieken, die over Lucebert en zijn relatie tot de jazz verschenen zijn …..

Michiel Braam ( foto: Hans Koert)

Een aanvulling, voor de serieuze jazzliefhebber zelfs meer dan dat, zijn de twee cd’s, die toegevoegd zijn …. De eerste cd bevat een zestiental door Michiel Braam gearrangeerde stukken, die, eerder genoemd, door Lucebert waren aangemerkt als grootste inspiratiebronnen …… De werken worden uitgevoerd door Flex Bent Braam …..

Han Bennink (2012) (foto: Hans Koert)

De tweede cd is een registratie van de Constantijn Huygens prijsuitreiking, december 1965,  en het daarop volgende geruchtmakende concert van het Misha Mengelberg – Piet Noordijk kwartet. Nu zijn dit soort officiële prijs uitreikingen vaak formele bijeenkomsten met toespraken en mooie woorden en dat was bij de bijeenkomst in het Haagse gemeentehuis niet anders …. Burgemeester Kolfschoten, die lovende woorden had gesproken .. maar duidelijk liet blijken moeite te hebben met deze prijsuitreiking (De Tijd - 16 dec. 1965) , hield het tijdens het concert maar kort vol en verliet al snel kwaad de zaal ….. Terwijl het merendeel van de media het hield bij een formeel stukje, kopte de De Tijd De Maasbode een dag later: Mengelberg-kwartet ergert publiek bij uitreiking van literaire prijzen.  Han Bennink vertelde Bert Vuijsje  een paar maanden later hoe de sfeer in de zaal leek op die van het Neurenberg proces ….. 

Han Bennink (2012)
(foto: Hans Koert)

Je hoeft weinig fantasie te hebben om de aanwezige bobo’s voor de geest te halen, die met strakke gezichten en de armen over elkaar, afwachten wat er zou gaan komen en die normaal gesproken nooit een jazzconcert zouden hebben bijgewoond.  Dus toen zijn we er met Piet even extra tegenaan gegaan. Het was te gek, herinnerde Han Bennink, Ik zat te gillen  achter het slagwerk …. ( Jazzwereld, maart 1966). De Tijd verwoorde het diplomatiek als .... Vanwege de oren van het op zekere leeftijd zijnde publiek nogal ongewone muziek van het Misha Mengelberg-Piet Noordijk kwartet ....  Of Lucebert de gevolgen van dit provocerende concert te voren goed had ingeschat, weten we niet,  Het als schokkend bedoelde optreden van het Misha Mengelberg-Piet Noordijk kwartet, waarnaar Lucebert zo uitgekeken had, deed velen de als stijlvol bedoelde avond met de nodige wrok verlaten. Op de tweede toegevoegde cd kunnen we het dankwoord  van Lucebert en het concert integraal beluisteren  en onze eigen oren laten oordelen ..... Een niet eerder uitgebracht historisch document van groot belang.

Een fraai uitgevoerde en onmisbare bloemlezing met gedichten, kunstwerken en essays rond het thema Jazz van dichter – kunstenaar Lucebert …….

Uitgeverij Clos

Hans Koert
keepswinging@live.nl
Volg de Keep (it) Swinging blog via Facebook ( group Keep it Swinging), Twitter ( #keepitswinging) of vraag haar gratis nieuwsbrief

NIEUW: 2eHansJazz

Lucebert, één van De Vijftigers, liet zich inspireren door de Jazz ...... In een bloemlezing heeft uitgeverij Clos zijn belangrijkste gedichten, tekeningen en gouaches aangevuld met essays en artikelen rond Lucebert uitgebracht als Lucebert Jazz "Ik ben een gemankeerde saxofonist". Op de twee bijgevoegde cd's worden Lucebert's inspiratiebronnen opnieuw uitgevoerd door Michiel Braam's Flex Bent Braam en het historisch belangwekkend concert met o.a. de registratie van het geruchtmakende concert van Misha Mengelberg-Piet Noordijk opnieuw te horen.  

 Retrospect
Keep Swinging (old) Oscar Aleman Choro Music Flexible Records Hit of the Week-Durium Friends of the Keep Swinging blog Keep Swinging Contributions